Evaluatie zondagsopenstelling winkels

Bijdrage SGP fractie Aad Terlouw in Commissie Dienstverlening (DE) d.d. 13 oktober 2015

Voorzitter,

Inleiding

Ter bespreking van de commissie is het Evaluatie onderzoek inzake de zondagsopenstelling in onze gemeente zoals uitgevoerd door het bureau I&O Research.

Dit onderzoek is in vervolg op de in juli 2014 doorgevoerde wijziging van de Verordening Winkeltijden waarbij vanaf dat moment Capelle XL en de Gamma 52 zondagen per jaar hun winkels mochten openstellen en De Koperwiek 12 zondagen. Tevens kunnen de winkels in de overige winkelcentra op aanvraag extra open zijn.

Voor de SGP fractie was de verruiming van de zondagsopenstelling zoals in juli 2014 door een meerderheid van de Raad besloten een ingrijpend en ook teleurstellend besluit. Dit vanuit een bewogenheid met de Capelse samenleving waarin de SGP-fractie het goede voor Capelle wil zoeken. Zie ook de titel van ons verkiezingsprogramma 2014-2018.

Ingrijpend was dit besluit omdat we zagen dat de wijziging van de Verordening ingaat op één van de kernwaarden van de christelijke politiek, namelijk wat is goed voor de Capelse samenleving. Wij hebben in het debat toen toegelicht dat de SGP fractie, geïnspireerd door leefregels (of zo u wilt ‘good practices’)  zoals beschreven in de Bijbel, overtuigd is dat het voor de mens goed is als de tredmolen van 7 dagen met regelmaat onderbroken wordt. Er zijn steeds meer signalen vanuit de gezondheidszorg en het sociale domein, die aantonen dat een ‘24/7’-economie niet is vol te houden. Wij hebben allemaal tijd nodig om weer op te laden, afstand te nemen van de dagelijkse beslommeringen en te ontspannen, aandacht voor elkaar te hebben en ook stil te staan bij de levensreis die we allemaal aan het maken zijn.

En het is naar de mening van de SGP fractie pas echt een rustdag als het merendeel van de samenleving dat tegelijk doet, dán ontstaat immers een totale samenleving dit tot rust komt. Over ‘good practices’ gesproken, al eeuwenlang is dat in onze samenleving de zondag, verwijzend naar de opstandingsdag van Christus.

Naast de principiële benadering maakt de SGP fractie zich grote zorgen voor de echte Capelse ondernemers. Door een verdere verruiming van de openstelling op zondag, is het de stellige verwachting dat dit ten koste zal gaan van de vele kleine en zelfstandige winkeliers in Capelle. Zij hebben immers niet de mogelijkheid zoals grote ketens die hebben om meer personeel aan te nemen. Deze zorg werd gelukkig overigens door vrijwel alle fracties in de Raad gedeeld gezien de bijdragen van onder andere de fracties van de SP, Leefbaar Capelle en D66.

Onderzoek

Voorzitter, dan kom ik nu tot het onderzoek zoals uitgevoerd door I&O Research.

Het onderzoek zoals dat is uitgevoerd is eigenlijk een soort tweede draagvlakonderzoek en niet een onderzoek naar de effecten van 1 jaar openstelling van winkels op zondag in Capelle. Immers, dan had in het onderzoek een antwoord moeten worden gegeven over de bij de verruiming van de winkeltijden in het draagvlakonderzoek geschetste omzetvergroting van minimaal EUR 8,2 miljoen en de toegenomen arbeidsplaatsen van minimaal 47. Verder is het opmerkelijk dat in het onderzoek niet wordt vermeld dat de Gamma inmiddels heeft besloten om niet langer iedere zondag open te zijn. Vraag aan de wethouder: kan hij een uitspraak doen over de toegenomen omzet en personeelsaantallen en toelichten waarom ‘de Gamma’ in het onderzoek niet aan orde komt.

Ook valt op dat in het onderzoek de 4 geformuleerde onderzoeksvragen niet echt worden beantwoord. Vraag de wethouder: waarom zijn de 4 onderzoeksvragen niet beantwoord in het onderzoek?

Verder vindt de SGP fractie het vreemd dat in het onderzoek niet wordt ingegaan op de effecten van een ruimere openstelling op zondag op de kleine Capelse ondernemers. Zeker omdat dit ook in paragraaf 3.4. van het onderzoek door de kerkelijke gemeenschappen waarmee door de onderzoekers is gesproken, wordt aangegeven. Dit punt had dan toch uitgebreid onderzocht moeten zijn? Vraag aan de wethouder waarom dat niet is betrokken in het onderzoek

Een ander punt is voorzitter, dat door de gehele raad is benadrukt dat er nooit sprake mag zijn van een dwang of verplichting voor ondernemers om hun winkels te openen op zondag. Bij de stukken zitten enkele pagina’s van een juridisch onderzoek dat de wethouder heeft laten uitvoeren. De conclusie uit dat onderzoek is dat er geen juridisch afdwingbare mogelijkheden voor de gemeente zijn om deze dwang te voorkomen.

Los van het feit dat ondernemers, door openstelling door concurrenten in hetzelfde winkelcentrum of elders, feitelijk wel worden gedwongen, bereiken ons signalen dat (nieuwe) ondernemers in De Koperwiek contractueel zouden worden verplicht om op zondag hun winkel open te stellen. Is het daarom niet vreemd dat in het onderzoek het onderwerp ’of huurders ervaren druk ervaren vanuit de verhuurders’ opgenomen had moeten worden? Vraag aan de wethouder: (1) hoe gaat de wethouder voorkomen dat er wel sprake is van dwang? (2) Heeft de wethouder ook signalen dat in nieuwe huurcontracten van eigenaren verplichtingen voor openstelling op zondag zijn opgenomen. Zo ja, wat gaat de wethouder hier aan doen, zo nee, kan de wethouder dit nader onderzoeken?

Conclusie van het onderzoek

Dan nu de conclusie van het onderzoek. Voorzitter, de onderzoekers concluderen dat er geen directe aanleiding is tot verruiming van de winkeltijden. Ook merken zij op dat het draagvlak voor een verdere verruiming vrij beperkt is. Uit het onderzoek blijkt dat ruim 2 van de 3 ondernemers tevreden is met de huidige frequentie. In De Koperwiek zeggen 21 van de 33 ondervraagde ondernemers dat (dat is 64%), 7 ondernemers vinden de huidige regeling zelfs te ruim en slechts 5 ondernemers willen een verdere verruiming van de winkeltijden. Vanuit de werknemers vermeldt het onderzoek dat vrijwel de helft tevreden is met de huidige regeling, en iets meer dan de helft niet op zondag wil werken of het niet prettig vind om te werken.

De SGP fractie verwacht dat als de aanvullende vragen bij het onderzoek ook zouden zijn beantwoord, dat de getrokken conclusies waarschijnlijk zal versterken.

Voorliggende wijziging van de verordening

Voorzitter, naar de mening van de SGP fractie is er op grond van het onderzoek dus geen enkele aanleiding om de huidige verordening te wijzigingen, zeker niet als ook nog wordt meegenomen dat die verordening nog maar nauwelijks 1 jaar in werking is. Ook is er naar de mening van de SGP fractie met dit evaluatie onderzoek geen invulling gegeven aan de wettelijke eis om bij het opstellen van een verordening een integrale belangenafweging te maken.  Vraag aan de wethouder: (1) hoe serieus heeft u nu de uitkomsten van het onderzoek genomen? (2) Hoe gaat de wethouder nu invulling gegeven aan de integrale belangenafweging, waarin dus rekening wordt gehouden met een grote groep Capellenaren die om verschillende redenen (economisch, sociaal, religieus) door een verdere verruiming hard worden getroffen?

De SGP fractie heeft nog grotere zorgen als dat zij al had bij de eerdere wijziging in juli 2014. Wij zien dat het voortbestaan van de zelfstandige, soms typisch Capelse ondernemers ernstig in gevaar wordt gebracht. Dit vanuit sociaal en economisch licht bezien. Maar zeker ook nog als daarbij komt dat er door het nu volledig vrijgeven van de winkelopenstelling op zondag geen gelijk speelveld en eerlijke concurrentie wordt gegeven. De SGP fractie wijst erop dat juist de wetgever heeft bepaald dat een integrale belangenafweging van de belangen van alle betrokken partijen dient te worden gemaakt en dat op basis daarvan in een plaatselijke verordening dit gelijke speelveld wel kan worden gecreëerd. Met andere woorden, naar de mening van de SGP fractie is het geheel vrijgeven aan de markt wel erg makkelijk en ons inziens niet goed doordacht. Het heeft bovendien vergaande gevolgen voor minderheden in de Capelse samenleving, waaronder de zelfstandige Capelse ondernemers.

Voorzitter, dan kom ik tot mijn laatste punt. De SGP fractie was verbaasd te constateren dat bij de bespreking van het evaluatie-onderzoek naar de koopzondagen ook direct een voorstel tot wijziging van de verordening is opgenomen. Vraag aan de wethouder: waarom is niet eerst aan de hand van het onderzoek een discussie met de raad gevoerd zoals dat met andere onderzoeksrapporten wordt gedaan?

Tenslotte merk ik op dat wij deze handelwijze als een klap in het gezicht ervaren. Ons inziens gaat dit ook in tegen de uitspraken die zijn gedaan tijdens de besprekingen bij de vorming van de huidige coalitie. Daar stond centraal om het sámen te doen, dus rekening houden met iedereen!

De SGP fractie roept de wethouder en het college daarom op om in deze minder doortastend te zijn. Een goed spreekwoord zegt: ‘beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald’.

Dank u voorzitter.