Bijdrage SGP in debat over verruiming zondagsopenstelling winkels

Verruiming zondagsopening winkels

 Voorzitter,

Vanavond bespreken we een voor de SGP bijzonder aangelegen onderwerp: de verruiming van de zondagsopening van winkels in Capelle. Dit onderwerp was het breekpunt voor Leefbaar Capelle en de VVD om met de christelijke partijen een coalitie te vormen. Gelet hierop en gezien het principiële karakter van dit onderwerp willen wij een substantieel deel van onze beschikbare spreektijd besteden aan dit onderwerp.

Het voorstel dat we vanavond bespreken komt op het volgende neer:

• voor Hoofdweg Capelle XL en Gamma Wormerhoek komt er een algemene vrijstelling om op alle zondagmiddagen en op feestdagen de winkels open te hebben;
• voor De Koperwiek komt er een algemene vrijstelling om iedere maand één (vaste) zondagmiddag de winkels open te hebben;
• voor de overige winkeliers en winkelcentra kan bij het college van B&W een ontheffing worden aangevraagd voor maximaal 12 zondagmiddagen per jaar.

Ten opzichte van de huidige situatie (voor het Hoofdweggebied maximaal 12 zondagen per jaar en voor De Koperwiek maximaal 5 keer per jaar) is dit een forse verruiming. Overigens gaat het amendement dat vanavond door de PvdA is ingediend, met de strekking om alle supermarkten in Capelle de mogelijkheid te bieden alle zondagen open te zijn, nog een grote stap verder. 

Voorzitter, het is opvallend dat we in deze tijd een bijzondere omkering van waarden waarnemen. Ik doel dan op het feit dat enerzijds allerlei mensen en menselijke creaties worden vergoddelijkt en anderzijds zaken die een goddelijke oorsprong en instelling hebben, worden ontheiligd. Een actueel voorbeeld: volgens Ruud Stokvis, hoogleraar sociologie aan de universiteit van Amsterdam wordt voetbal als een soort moderne religie beoefend. Talentvolle voetballers en coaches met strategisch inzicht worden met bijna goddelijke eer bejubeld. In schril contrast daarmee staat het onderwerp dat we vanavond bespreken: de zondag, de dag die in het teken staat van de dienst van God, krijgt meer en meer het karakter van een doordeweekse dag. Het schepsel krijgt goddelijke eer en de Schepper van hemel en aarde wordt geen eer meer bewezen.

Voorzitter, wij geloven dat de wekelijkse rustdag een goddelijke instelling kent, nadat God het werk van de schepping voltooide. Van het begin van de wereld heeft deze orde - zes dagen werken en één dag rust - bestaan. Hoewel wij terdege beseffen dat wij niet meer in het Paradijs leven, zijn deze rustdag, met het huwelijk, twee overgebleven paradijsbloemen. Tekenend is dat deze beide waarden in deze tijd zo onder vuur liggen. Voor ons staat de rust van de zondag symbool voor de rust die God kan geven in het leven van mensen. De SGP hecht er daarom aan het unieke karakter van de zondag, als de Opstandingsdag van Christus, in het publieke leven zoveel mogelijk te bevorderen. Wij zijn er van overtuigd dat Gods gebod ten aanzien van het in acht nemen van een wekelijkse rustdag voor onze hele Capelse samenleving een heilzame werking heeft. De zondag is een zegen van God: één dag in de week om tot rust te komen vóór de nieuwe (werk)week begint, is goed voor iedereen.

Voorzitter, we zijn uitgebreid ingegaan op dit voor ons zo belangrijke principiële punt. We raken hier aan de kern van de christelijke politiek, namelijk dat de heilzame geboden van God de randvoorwaarden zijn voor onze politieke keuzen. De SGP ziet zich geroepen hiervoor op te komen, niet vanuit de hoogte, maar vanuit een besef van onze eigen tekortkomingen en schuld op dit punt. Zie onze reactie daarom vooral als een noodkreet, want als je zelf ziet en ervaart dat we op een ravijn afkoersen, is het minste wat je kunt doen je medemens op dit gevaar te wijzen.

In de geschiedenis van ons land heeft de wetgever die randvoorwaarden ook expliciet in de wet opgenomen. In de loop van de jaren is er steeds meer ruimte gekomen voor de gemeenten om op dit punt eigen beleid te voeren. Sinds vorig jaar hebben de gemeenten op dit punt bijna vrij spel. Met nadruk zeg ik: bijna. De wetgever vergt namelijk nog steeds dat iedere gemeente onderzoek doet naar het draagvlak voor winkelopenstelling op zondag, waarbij alle belangen zorgvuldig moeten worden afgewogen.

In onze reactie op het coalitieakkoord hebben wij aangekondigd dat wij de motivering van het besluit rond de koopzondagen kritisch zouden bezien. Bij de bestudering van het draagvlakonderzoek koopzondagen heeft de SGP-fractie geconstateerd dat dit onderzoek een aantal zorgvuldigheidsgebreken vertoont. Als wij bij een simpele beschrijving van feiten bijvoorbeeld lezen dat de SGP bij de laatste verkiezingen van 2 naar 3 zetels is gegaan, terwijl wij al weer vier jaar over die derde zetel beschikken, neemt ons vertrouwen in de overige cijfers van dat onderzoek niet toe. Ook de selectie van respondenten uit de kerkelijke gemeenschap van Capelle is op z'n minst als eenzijdig te kwalificeren.

In het bijzonder roepen de cijfers rond de economische effecten van de verruiming van de koopzondagen bij ons grote vragen op. Een vergroting van de totale jaaromzet van het Capelse winkelbestand, variërend van € 8,2 mln tot 22,5 mln, en een vergroting van de werkgelegenheid, variërend van 47 tot 121 arbeidsplaatsen op jaarbasis, zijn wat ons betreft suggestief, ongefundeerd en bijna misleidend. Dergelijke cijfers gaan voorbij aan het feit dat voor een belangrijk deel sprake is van verschuiving van bestedingen binnen de week. Het is illusoir dat louter en alleen als gevolg van de verruiming van de winkeltijden de totale consumptie zal stijgen. Ook bij de toenemende werkgelegenheid stellen wij vraagtekens. Deze intensivering van concurrentie zal ook slachtoffers vergen. Hieraan wordt gemakshalve voorbij gegaan. Vooral de lokale, veelal zelfstandige ondernemers, zullen hiervan de dupe worden. Dat zal overigens weer een negatief sneeuwbaleffect hebben in de richting van onze wijkwinkelcentra. Ook het eerste onderzoek rond de Detailhandelsvisie wees al in die richting. Al deze aspecten komen echter niet in het rapport aan de orde. De SGP-fractie vindt dat een fundamentele omissie. Er lijkt vooral naar conclusies te worden toegeschreven. Wat ons betreft biedt het draagvlakonderzoek een ondeugdelijke basis voor het besluit tot verruiming van de winkeltijden.

Ons zal worden tegengeworpen dat de winkelier zelf mag kiezen om open te gaan. Dit begripvolle statement van het college is ons zeker niet ontgaan. En wij waarderen de inzet van het college om de voor ondernemers verplichtende clausule uit de contracten te laten schrappen. Maar, voorzitter, uiteindelijk is die keuzevrijheid er natuurlijk niet. Ook in een vrije markt geldt het recht van de sterkste en wie niet meegaat, zal uiteindelijk moeten inpakken.

Voorzitter, het zal u duidelijk zijn dat dit onderwerp voor ons ernst is. Dit onderwerp raakt ons in ons hart. Gelet op de hiervoor aan de orde gestelde principiële en praktische bezwaren, wil de SGP-fractie een besluit tot verruiming van de winkeltijden op zondag met klem ontraden. En gelet op de ernst van het onderwerp verzoeken wij om een hoofdelijke stemming.

Dank u wel.